✅تعریف جذب آب و مواد معدنی

جذب آب و مواد معدنی به فرآیندی گفته می‌شود که در آن گیاهان از طریق ریشه‌ها، آب و یون‌های معدنی را از خاک دریافت می‌کنند. این فرآیند نقش حیاتی در رشد، فتوسنتز و فعالیت‌های زیستی گیاهان دارد. درک دقیق این فرآیند برای موفقیت در زیست دهم و حل سوالات کنکوری ضروری است.

📘انواع جذب در گیاهان

✅جذب فعال مواد معدنی

در جذب فعال مواد معدنی، گیاه با صرف انرژی (ATP)، یون‌های معدنی را از خاک به داخل سلول‌های ریشه وارد می‌کند. این جذب برخلاف شیب غلظت است.

⏺ مثال کنکوری: کدام نوع جذب برای انتقال یون نیترات به داخل ریشه استفاده می‌شود؟ پاسخ: جذب فعال

✅جذب غیر فعال آب

آب معمولاً به‌صورت غیر فعال از طریق پدیده اسمز وارد سلول‌های ریشه می‌شود. این فرایند بدون مصرف انرژی انجام می‌شود و تابع اختلاف پتانسیل آب است.

📌ساختار ریشه در جذب آب و مواد معدنی

🎯کرک‌های ریشه‌ای (Root Hairs)

• سلول‌های ویژه‌ای هستند که سطح تماس ریشه با خاک را افزایش می‌دهند

• محل اصلی جذب آب و مواد معدنی

🎯ناحیه طویل شدن ریشه

• بخشی از ریشه که نقش زیادی در جذب مواد معدنی ندارد ولی در رشد طولی ریشه مؤثر است

🔍مسیرهای جذب آب و مواد معدنی در گیاه

✅مسیر سیمپلاستی

در این مسیر، آب و مواد معدنی از طریق پلاسمودسم بین سلول‌ها منتقل می‌شوند.

✅مسیر آپوپلاستی

در این مسیر، انتقال آب از طریق فضاهای بین سلولی و دیواره‌ها انجام می‌شود.

📌نکته کنکوری: نوار کاسپاری در آندودرم ریشه، آب را از مسیر آپوپلاستی منحرف کرده و به مسیر سیمپلاستی هدایت می‌کند.

🌿نقش آوند چوبی در انتقال

بعد از ورود آب و مواد معدنی به آوندهای چوبی، انتقال آن‌ها به اندام‌های هوایی گیاه مثل برگ‌ها انجام می‌شود. این انتقال عمدتاً توسط تعریق (تعرق) و کشش تعرقی انجام می‌شود.

❗نکات طلایی کنکوری درباره جذب آب و مواد معدنی

🎯 نکته ۱: جذب آب عمدتاً به صورت غیر فعال و از طریق اسمز است
🎯 نکته ۲: جذب مواد معدنی معمولاً نیاز به انرژی دارد
🎯 نکته ۳: نوار کاسپاری در آندودرم از ورود غیر انتخابی مواد جلوگیری می‌کند
🎯 نکته ۴: بیشترین سطح جذب در ریشه مربوط به کرک‌های ریشه‌ای است
🎯 نکته ۵: آب از دو مسیر سیمپلاستی و آپوپلاستی وارد آوند چوبی می‌شود