اندام‌های گیاهی زیست دهم
آموزش کامل اندام‌های گیاهی (ریشه، ساقه، برگ) با نکات کنکوری | زیست دهم تجربی را با نکات تستی و مفهومی یاد بگیر + مقایسه تک‌لپه و دولپه
لیست مطالب
📌 اندام‌های گیاهی چیست؟
اندام‌های گیاهی به ساختارهایی گفته می‌شود که عملکرد خاصی در بدن گیاه دارند. به‌طور کلی، اندام‌های گیاهی به دو دسته تقسیم می‌شوند:
-
اندام‌های رویشی: شامل ریشه، ساقه و برگ
-
اندام‌های زایشی: شامل گل، میوه و دانه
ما در این مقاله، فقط درباره‌ی اندام‌های رویشی یعنی ریشه، ساقه و برگ صحبت خواهیم کرد.
🌿ریشه | اولین اندام رویشی گیاه
✅ تعریف ریشه
ریشه، بخشی از گیاه است که معمولاً در داخل خاک قرار دارد و عملکردهای مهمی مانند جذب آب و مواد معدنی، تثبیت گیاه در خاک و ذخیره مواد غذایی را برعهده دارد.
🎯 انواع ریشه‌ها
ریشه‌ها در گیاهان به دو نوع اصلی تقسیم می‌شوند:
🔸 ریشه راست یا اصلی
در این نوع، یک ریشه‌ی اصلی از بذر خارج شده و به رشد خود ادامه می‌دهد. مانند بیشتر دولپه‌ای‌ها.
🔸 ریشه افشان
در این نوع، ریشه‌های زیادی با اندازه یکسان از قاعده ساقه رشد می‌کنند. مانند گیاهان تک‌لپه‌ای مثل گندم و برنج.
📚 نکات کنکوری درباره ریشه
-
ریشه از سه منطقه تشکیل شده: ناحیه رشد، ناحیه طویل شدن و ناحیه جذب.
-
کرک‌های ریشه‌ای در ناحیه جذب قرار دارند و باعث افزایش سطح جذب آب و مواد معدنی می‌شوند.
-
ساختار داخلی ریشه شامل اپیدرم، قشر، آوند چوبی و آبکش است.
🌾ساقه | انتقال‌دهنده و نگه‌دارنده‌ی گیاه
✅ تعریف ساقه
ساقه اندامی است که معمولاً بالای سطح خاک قرار دارد و برگ‌ها، گل‌ها و میوه‌ها روی آن قرار می‌گیرند.
🌟 عملکردهای ساقه
-
انتقال آب و مواد معدنی از ریشه به برگ
-
انتقال مواد غذایی ساخته شده از برگ به سایر قسمت‌های گیاه
-
نگهداری اندام‌های هوایی گیاه
-
ذخیره‌سازی مواد غذایی در برخی گیاهان مانند نیشکر و سیب‌زمینی
🎯 انواع ساقه‌ها
🔹 ساقه علفی
نرم و سبز رنگ است و در گیاهان یک‌ساله دیده می‌شود.
🔹 ساقه چوبی
سفت و ضخیم است، مثل درخت‌ها.
📚 نکات کنکوری درباره ساقه
-
در مقطع عرضی ساقه دولپه‌ای، آوندها به صورت دایره‌ای منظم قرار گرفته‌اند.
-
در ساقه تک‌لپه‌ای، آوندها به صورت نامنظم پراکنده هستند.
-
ساقه دارای مریستم رأسی است که باعث رشد طولی می‌شود.
🍃برگ | محل ساخت غذا
✅ تعریف برگ
برگ اندامی پهن و سبز است که مهم‌ترین عملکرد آن فتوسنتز یا همان ساخت غذاست.
🌟 عملکردهای برگ
-
فتوسنتز ✅
-
تنفس گیاهی 🌬️
-
تعریق و تعادل آب 💧
🎯 اجزای برگ
-
پهنک: بخش پهن برگ برای جذب نور
-
دمبرگ: بخش باریک اتصال پهنک به ساقه
-
رگبرگ‌ها: شبکه‌ای از آوندهای چوبی و آبکش
📚 نکات کنکوری درباره برگ
-
گیاهان دولپه‌ای دارای برگ‌های با رگبرگ منشعب هستند.
-
گیاهان تک‌لپه‌ای دارای برگ‌های با رگبرگ موازی‌اند.
-
روزنه‌ها عمدتاً در سطح پایینی برگ قرار دارند.
🧠جمع‌بندی نهایی | مرور نکات مهم اندام‌های گیاهی
-
اندام‌های گیاهی شامل ریشه، ساقه و برگ هستند که نقش‌های کلیدی در حیات گیاه ایفا می‌کنند.
-
ریشه برای جذب و تثبیت، ساقه برای انتقال و نگهداری، و برگ برای فتوسنتز ساخته شده‌اند.
-
شناخت دقیق این اندام‌ها نه‌تنها برای درک مفاهیم زیست دهم ضروری است، بلکه در پاسخ به سوالات مفهومی و ترکیبی کنکور نیز کمک زیادی می‌کند.
🎓سوالات پرتکرار کنکوری درباره اندام‌های گیاهی
🔍 سوال ۱: ریشه اصلی در کدام گیاهان بیشتر دیده می‌شود؟
✅ در گیاهان دولپه‌ای مانند نخود، لوبیا و هویج.
🔍 سوال ۲: عملکرد اصلی برگ چیست؟
✅ فتوسنتز و تولید غذا برای گیاه.
🔍 سوال ۳: تفاوت آوندهای ساقه دولپه‌ای و تک‌لپه‌ای در چیست؟
✅ در دولپه‌ای‌ها آوندها منظم و دایره‌ای، در تک‌لپه‌ای‌ها نامنظم و پراکنده‌اند
دیدگاه های مربوط به این مقاله (برای ارسال دیدگاه در سایت حتما باید عضو باشید و پروفایل کاربری شما تکمیل شده باشد)