🔬 هموگلوبین چیست؟

هموگلوبین یکی از مهم‌ترین پروتئین‌های بدن است که در گلبول‌های قرمز خون یافت می‌شود. این پروتئین نقش اساسی در انتقال گازها در بدن دارد. در زیست دهم تجربی، فصل گردش مواد به بررسی این پروتئین کلیدی می‌پردازد و نکات کنکور زیست دهم در این بخش بسیار حائز اهمیت‌اند.

✅ ساختار هموگلوبین

هموگلوبین از چهار زنجیره‌ی پلی‌پپتیدی تشکیل شده که هر کدام دارای یک گروه هم هستند. این گروه هم شامل یون آهن (Fe²⁺) است که می‌تواند مولکول اکسیژن را به خود متصل کند.

📌 نکته کنکوری زیست دهم: هر مولکول هموگلوبین می‌تواند تا ۴ مولکول اکسیژن را حمل کند.

🌬 نقش هموگلوبین در انتقال گازها

🧬 انتقال اکسیژن

اکسیژن پس از ورود به ریه‌ها، از طریق انتشار ساده وارد مویرگ‌های خونی شده و به هموگلوبین متصل می‌شود. در بافت‌های بدن، به دلیل کاهش فشار اکسیژن، هموگلوبین اکسیژن خود را رها می‌کند.

🔑 نکات کنکور زیست دهم:

• در ریه‌ها، هموگلوبین به اکسیژن متصل می‌شود.

• در بافت‌ها، هموگلوبین اکسیژن را آزاد می‌کند.

• اتصال و آزادسازی اکسیژن به فشار جزئی اکسیژن بستگی دارد.

💨 انتقال دی‌اکسید کربن

برخلاف اکسیژن، دی‌اکسید کربن عمدتاً به سه شکل در خون منتقل می‌شود:

1. به صورت محلول در پلاسما

2. به صورت بیکربنات

3. متصل به هموگلوبین (به‌صورت کاربامینوهموگلوبین)

📍 زیست دهم تجربی و نکات کنکور زیست دهم: بخش مهمی از سؤالات کنکور از تفاوت بین این سه نوع انتقال طرح می‌شود.

💡 نکات طلایی کنکور از فصل هموگلوبین و انتقال گازها

• هموگلوبین یک پروتئین کوآرترنری است.

• اتصال اکسیژن به هموگلوبین یک اتصال برگشت‌پذیر است.

• دی‌اکسید کربن می‌تواند باعث کاهش توانایی هموگلوبین در حمل اکسیژن شود (اثر بوهر).

• افزایش CO₂ باعث کاهش pH خون و افزایش آزادسازی O₂ می‌شود.