🔍 تعریف گوارش در زیست دهم

گوارش به معنای شکستن مولکول‌های درشت مواد غذایی به مولکول‌های ساده‌تر است که قابل جذب توسط سلول‌های بدن باشند. در زیست دهم، این فرآیند به طور دقیق با انواع آنزیم‌ها، اندام‌های درگیر، و ساختار دستگاه گوارش بررسی می‌شود.

📌 نکات کنکوری گوارش

• گوارش مکانیکی: شامل حرکات دندانی، معده و حرکات دودی روده‌ها

• گوارش شیمیایی: توسط آنزیم‌ها انجام می‌گیرد (مثل آمیلاز بزاق، پپسین، لیپاز)

• گوارش فقط در لوله گوارش انجام می‌شود نه در بافت‌ها

✅ کلید واژه‌ها: گوارش در زیست دهم، نکات کنکور زیست دهم، آنزیم‌های گوارشی، گوارش مکانیکی و شیمیایی

🏛️ دستگاه گوارش انسان در زیست دهم

🦷 دهان

آغاز گوارش با دهان است. در این مرحله، آمیلاز بزاقی شروع به تجزیه نشاسته می‌کند. این نکته از سوالات پرتکرار در نکات کنکور زیست دهم است.

🫁 مری

مری فقط نقش انتقال غذا را دارد و گوارشی در آن انجام نمی‌شود.

🥩 معده

معده با کمک پپسین و اسید کلریدریک (HCl) پروتئین‌ها را تجزیه می‌کند.

🧪 روده کوچک

بخش اصلی جذب مواد در روده باریک اتفاق می‌افتد. در اینجا، انواع آنزیم‌ها از لوزالمعده و دیواره روده به کمک می‌آیند.

✳️ نکته تستی: جذب چربی‌ها عمدتاً در قسمت ایلئوم روده باریک انجام می‌شود.

🍽️ جذب مواد غذایی در زیست دهم

در زیست دهم تأکید ویژه‌ای بر فرآیند جذب مواد غذایی شده است. جذب معمولاً در بخش روده باریک انجام می‌شود.

📈 مکانیزم جذب مواد:

• انتشار ساده: برای مولکول‌های کوچک مانند آب

• انتشار تسهیل‌شده: مثل جذب گلوکز با کمک پروتئین‌های ناقل

• انتقال فعال: مثل جذب یون‌ها با مصرف ATP

✅ نکات کنکوری: تفاوت بین انواع روش‌های جذب بسیار مورد توجه طراحان سوال در کنکور زیست دهم است.

🔬 آنزیم‌ها و نقش آن‌ها در گوارش

در زیست دهم اسامی و عملکرد آنزیم‌ها اهمیت بالایی دارند. جدول زیر خلاصه‌ای از مهم‌ترین آنزیم‌هاست:

🧠 سوالات پرتکرار کنکوری از فصل گوارش زیست دهم

1. کدام آنزیم‌ها در دهان فعال هستند؟

• آمیلاز بزاقی → تجزیه نشاسته

2. محل اصلی جذب گلوکز کجاست؟

• روده باریک

3. تفاوت جذب فعال و انتشار ساده چیست؟

• مصرف ATP در جذب فعال، اما در انتشار ساده نیازی به انرژی نیست.